INTERVIEW: George Lappas

The Interview of the important Greek sculptor George Lappas, is published in our magazine on the occasion of his premature death on 24/1/16. It is very important to read this interview in the Greek language, because his words and thoughts have a deeper special meaning. At the same time there is a tribute in the Traces Column in English language, to be consistent with the magazine’s line and our International Readers.*

 

Ο Γιώργος Λάππας, δεν ήταν μόνον ένας από τους πιο σημαντικούς Έλληνες καλλιτέχνες της γενιάς του, αφού έργα του ανήκουν στις μεγαλύτερες συλλογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό, έχει συμμετάσχει σε μεγάλες διεθνής εκθέσεις, ήταν και ο καλλιτέχνης που όλοι οι επιμελητές επιθυμούσαν, να συνεργαστούν μαζί του, αξιώθηκα δύο φορές να συνεργαστούμε, μια και ήταν χαρακτηριστικό το ανυπέρβλητο ήθος του. Εξαιρετικός Δάσκαλος, Καθηγητής στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών στη Γλυπτική, όπου οι φοιτητές από την πρώτη μέρα που ανέλαβε μέχρι σήμερα, συνωστίζονταν, στο Εργαστήριό του. Πρόσωπο μυθικό στα δικά μου νεανικά χρόνια, όπου σχεδόν ντρεπόμουν να του απευθύνω το λόγο. Με το απόλυτο ήθος και τη σπάνια ποιότητα, του πραγματικού πνευματικού ανθρώπου, μοναδικός στοχαστής κι ανεκτίμητος συνοδοιπόρος. Θεωρώ, ότι αν υπάρχουν ακόμη τίτλοι τιμής, ένας από αυτούς, είναι το να συνδιαλέγεσαι, με τον Γιώργο Λάππα. Κάθε επαφή μαζί του, ήταν μία εμπειρία, τώρα κατανοώ τους φοιτητές του… Μέσα από αυτές τις συζητήσεις, τις συνδιαλέξεις, τις αναζητήσεις, τον διάλογο και τον αντίλογο, τα δυόμιση ετών (2007-2009) προέκυψε, η συνέντευξη που ακολουθεί τον Ιανουάριο του 2009 και την ανασύρουμε με αφορμή τον πρόωρο θάνατό του.

Της Έφης Μιχάλαρου
Φωτο. Αρχείο Γκαλερί Bernier/Eliades

Πιστεύεις ότι η χώρα μας αγαπάει, μπορεί να προωθήσει τη σύγχρονη τέχνη;
Υπάρχουν δύο χαρακτηριστικές καλλιτεχνικές συμπεριφορές του Νεοέλληνα. Η πρώτη σχετίζεται με το άγχος της αντιπαράθεσης με την κολοσσιαία κληρονομιά του Αρχαίου κόσμου που χαρακτηρίζεται από μία φρικτή σαδιστική τάση: Με δύο λόγια μπορεί να διατυπωθεί ως εξής: Θέλω να μαγαρίσω ώστε συμπονώντας το μαγαρισμένο, να μπορέσω να το νοσταλγήσω και ίσως-ίσως να το αγαπήσω. Τσακίζουμε, πριονίζουμε, εξευτελίζουμε με τον πιο ποταπό και αδιανόητο τρόπο ό,τι κληρονομούμε από τεράστιες ιερές εκτάσεις, όπως είναι η Ελευσίνα, η πιο μαγαρισμένη και η πιο ιερή περιοχή της Ευρώπης, μέχρι κτίρια κι αγάλματα και γιατί όχι προσβάλουμε την πίστη μιας νέας θρησκείας, όπως έκαναν οι Χριστιανοί καταστροφείς, για να εκτονώσουμε σαν μοντέρνοι ευνούχοι το άγχος της αναμέτρησης. Αλλά αντί να γλιτώσουμε εκμηδενίζοντας μέσω της καταστροφής, αυτό που μας προκαλεί τον φθόνο και την κατωτερότητα, στην πραγματικότητα η καταστροφική πράξη ενσταλάζει μέσα μας την αναγνώριση της ποταπότητας μας, κάνοντας την κληρονομιά να φαντάζει ακόμη πιο άτρωτη, πράγμα που πολλαπλασιάζει το μίσος μας, μέχρι παροξυσμού. Από πού ν’ αρχίσω την λίστα των θεμάτων του Νεοέλληνα φιλότεχνου serial killer; Από την σταδιακή σακχαροποίηση της “Κοιμωμένης” του Χαλεπά και τον κατακερματισμό των σχεδίων του σε εμπορικές εκθέσεις, ενώ έπρεπε ν’ αγοραστούν όλα από την Πινακοθήκη ή το Ε.Μ.Σ.Τ., από την καταστροφή του θρυλικού σπιτιού του Παρθένη στην Αεροπαγίτου, από την διάλυση της κληρονομιάς του Σκλάβου, από το πριόνισμα του κτιρίου του ΦΙΞ και χίλιες δύο άλλες σαδιστικές πράξεις εναντίον της Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής. Από την σκλαβιά της Τουρκοκρατίας, προέρχεται το δεύτερο μοτίβο που μπορεί να ορισθεί ως εξής: Αυτούς που γλείφουμε πατόκορφα, γιατί είναι η εξουσία στην τέχνη, τους σιχαινόμαστε στην πραγματικότητα με πάθος, με αποτέλεσμα, να μην μπορούμε να βοηθήσουμε πραγματικά αυτούς που αγαπάμε, γιατί ντρεπόμαστε γι’ αυτούς-αφού γλείφουμε αυτούς που μισούν και μας και αυτούς που οι δυνάστες υποπτεύονται ότι εμείς αγαπάμε. Κανένας άνθρωπος της τέχνης, από όσο ξέρω δεν γλίτωσε από αυτό το γαϊτανάκι. Αν υπήρχε ένας αληθινός δικαστής του μίσους που δείξαμε και δείχνουμε για την τέχνη μας, ως κράτος, θα μας καταδίκαζε σε 100 χρόνια αληθινού ψυχοβόρου πένθους, χωρίς διαφυγή για την κτηνωδία μας, θα μας δίκαζε να φοράμε τα πένθιμα μαύρα περιβραχιόνια στα μάτια μας και να σκάβουμε με τα χέρια ολιμερίς και ολονυκτίς για να σώσουμε τα θαύματα κάτω από τα ερείπια της αλαζονείας μας.
Οι βάσεις προώθησης των Ελλήνων καλλιτεχνών στη διεθνή αρένα είναι σαθρές ή ανύπαρκτες στη χώρα μας;
Σ’ αυτό το θέμα, παρόλο που σε πολλούς προκαλεί μία ταραχή, μία υπερεπένδυση ελπίδων και σε ουκ ολίγους, χρόνια κατάθλιψη (όχι σε ‘μενα), πρέπει να είμαστε ψύχραιμοι και αντικειμενικοί. Κατ’ εμένα ο συνδυασμός των αναγκαίων συνθηκών είναι πάντα ο εξής: Αγαστή συνεργασία τουλάχιστον 2-3 διεθνών γκαλερί στην προώθηση ενός συγκεκριμένου καλλιτέχνη, συχνή παρουσία σε σημαντικές εκθέσεις και σε πασίγνωστα έντυπα τέχνης. Παρουσία του έργου στο Net. Συχνές και καλές πωλήσεις σε διεθνείς πλειστηριασμούς. Συνεχής παρουσία σε Αrt Fair. Εάν υπάρχουν οι συγκλίνουσες αυτές, μπορεί αντικειμενικά να προωθηθεί έστω και για λίγο, το έργο ενός ασχέτου αλλά επιτήδειου μπαμπέση και να εκτοξευθούν σε αστρονομικά ύψη οι τιμές-κι έπειτα να καταβυθιστούν και οι τιμές και να χαθεί η εκτίμηση προς το έργο του. Βέβαια οι εξαιρετικοί καλλιτέχνες αντέχουν στην πίεση της προβολής στο διεθνές στερέωμα και τροφοδοτούν με μικρά θαύματα την τέχνη. Όμως στην πατρίδα μας δεν μπορεί να δράσει ο συνδυασμός των συγκλινουσών που αναφέραμε, εξ ου και η σπανιότητα του φαινομένου της διεθνούς αναγνώρισης. Αυτό δεν σημαίνει ότι η χώρα μας δεν παράγει εξαιρετικά ταλέντα, σε εξίσου σημαντικούς ρυθμούς όπως και η ξένη παραγωγή. Βέβαια η εξαιρετική nouveaute της χρήσης ενός σπάνιου υλικού όπως π.χ. τα κακά από ελέφαντα-το έχουμε συναντήσει- ή η άκρως εξωτική προέλευση ενός καλλιτέχνη, μπορεί να τον εκτινάξει στα ύψη της δημοσιότητας διεθνώς, αλλά αυτό ανήκει στην γκάμα ενδιαφέροντος όσων παραμυθιάζονται με παραμύθια, όχι στην τέχνη.

Κινήματα. Γιατί δεν έχουμε δει να ευδοκιμεί κάποιο συγκεκριμένο κίνημα για μεγάλο διάστημα, στην Ελλάδα;
Ο Έλληνας βρίσκεται συνέχεια σε μία πυρετώδη κατάσταση σα να φυλάει σκοπός σε φυλάκιο, σε μέρος που το βράδυ ακούγονται συνέχεια συρσίματα, ήχοι γεμάτοι απειλές. Συνέχεια φωνάζει μέσα του κι έξω του: Τις ει; Τα μάτια της ψυχής μας είναι γουρλωμένα από καχυποψία. Οι λεγόμενες Μεγάλες Δυνάμεις, δεν μας έχουν φερθεί με ευγένεια…to say the least…όπως λένε οι Βρετανοί! Κι από αυτές είναι από όπου μας έρχονται τα κινήματα… Έπειτα μας βασανίζει ακατάπαυστα η εκκρεμότητα το έκρυθμου, του καταποντισμού, του πολέμου. Είμαστε από όλη την παλιά Ευρώπη ο πιο εύφλεκτος λαός. Εγώ που δεν οδηγώ και χρησιμοποιώ συχνά τα μέσα μαζικής μεταφοράς, έχοντας παρατηρήσει ατελείωτες ώρες το πετάρισμα των βλεμμάτων, το γρήγορο και ήσυχο στριφογύρισμα των αυχένων σε κάθε αλλαγή των ήχων του βαγονιού, μπορώ να πω με σιγουριά, ότι μας κατατρέχει μία σπάνια αγωνία διείσδυσης στην ψυχή του συνεπιβάτη, όχι για ατομικό όφελος (ερωτικό ή κλοπή), αλλά για να καταστρώσουμε μαζί φανταστικό σχέδιο διαφυγής. Ζυγίζουμε τους άλλους συνέχεια, για να δούμε με ποιους θα συνεργαστούμε στην περίπτωση κατάρρευσης του τραίνου! Αυτή η εύφλεκτη συντροφικότητα για την επικείμενη καταστροφή ή εξαπάτηση, είναι ένας από τους λόγους που δεν κρατήσαμε κινήματα για καιρό. Γυρνάμε πίσω αυτά που θεωρούμε Δούρειους Ίππους ξενόφερτους-φωνάζοντας στον αγύριστο!!! Τώρα για να σοβαρευτούμε : ένα αληθινό κίνημα είναι κάτι εξαιρετικά σπάνιο και μοναδικής ομορφιάς- είναι μία υπερ-πατρίδα- κάτι που θα οριζόταν έτσι από την διάθεσή μας να θυσιάσουμε τη ζωή μας για αυτό. Τώρα θα σου φανεί παράξενο, άμα σου πω ότι ο πραγματικός λόγος που δεν έπιασε κάποιο ξένο κίνημα εδώ είναι ότι εμείς που είμαστε πάνω από 40 ετών σήμερα, πατάμε γερά ή αρμέγουμε ζωή από μία πολιτιστική υπερ-πατρίδα που είναι το Ρεμπέτικο και Λαϊκό Τραγούδι, γέννημα των διωγμών της Μικράς Ασίας, με τον ίδιο τρόπο που ο ευρύτερος Δυτικός κόσμος τρέφεται ακόμη από την μαύρη μουσική. Οι ιδέες μας ο τρόπος που θέλουμε να μιλήσουμε ποιητικά ή ερωτικά και επομένως οι βασικές εικαστικές κινήσεις μας ξεκινούν από κει, από τον μόνο τρόπο που εμπιστευόμαστε ενστικτωδώς, τον ουσιαστικό, λοιπόν πνευματικό μας χώρο. Για αυτούς που είναι κάτω από 40 ετών, τα πράγματα είναι όλως διόλου αλλιώτικα- η έννοια της γιορτής που συνδέεται με την πρόσληψη και παραγωγή της τέχνης, όπως την ξέραμε, αντικαταστάθηκε από τα πάρτι και οι λέξεις αντικαθίστανται από νεφελώματα εικόνων που αναβοσβήνουν με ιλιγγιώδη ταχύτητα, αλλάζοντας όχι μόνο τη γλώσσα, αλλά και την ίδια την εικόνα του σώματος και της πατρίδας, λέξης απαρχαιωμένης, ήδη προ πολλού, αλλά όχι για μενα που είμαι Αιγιπτιώτης.
Τι σημαίνει αυτό για εσένα; Έζησες τα παιδικά σου χρόνια στην Αίγυπτο και έφυγες 8 ετών, σε μία εποχή… ιστορικά κρίσιμη. Ποιες είναι οι μνήμες και οι επιρροές εκείνης της εποχής, που μετεξελίσσονται και καταγράφονται στο έργο σου;
Οι εικόνες που έχω από την Αίγυπτο, όπως και κάθε παιδί που έχει ζήσει μία περίεργη και έντονη ατμόσφαιρα είναι πολύ θετικές και άγριες ταυτόχρονα. Πέρασα από το ’50 μέχρι το ’56, μέσα σε μία από τις πιο κρίσιμες εποχές από την εκδίωξη του Φαρούκ, στην ανάληψη της εξουσίας από το Νάσερ, τον πόλεμο στο Σουέζ, τις φασαρίες και τα καψίματα των σπιτιών των ξένων. Από την άλλη, αυτή ήταν μία στιγμή αυτογνωσίας για τους Αιγύπτιους και ένα ξεπάστρεμα, χωρίς αυτογνωσία, για μας. Οι γονείς μου, στάθηκαν συσπειρωμένοι, αλλά απρόσεκτοι. Για αυτό και με ενδιαφέρει πολύ η έννοια της προσοχής και της συγκέντρωσης και επομένως της πυκνότητας στην τέχνη. Ένα παρακλάδι της ψυχολογίας της προσοχής, αγγίζει το φαινόμενο της ύπνωσης και την υποβολή-τα ουσιαστικά θεμέλια της τέχνης.

Παλιότερα ήταν αναγκαία και ικανή συνθήκη ο καλλιτέχνης να είναι πνευματικός άνθρωπος, ισχύει αυτό σήμερα;
Δεν είναι κάτι που έχουν οι καλλιτέχνες σαν γνώρισμα, όλος ο κόσμος έχει την πνευματική του πλευρά. Το χαρακτηριστικό του καλλιτέχνη είναι το εξής: είναι ένα πολύ αφηρημένος τραυματιοφορέας.
Είναι τα ταξίδια και οι εσωτερικές διαδρομές, πηγές έμπνευσης για έναν καλλιτέχνη σαν εσένα;
Αυτό που έχει σημασία στην τέχνη δεν είναι τόσο το να γνωρίζεις, δηλ. να μαθαίνεις σε βάθος και ποικιλία καταστάσεις όπως συμβαίνει στα ταξίδια-αλλά να αναγνωρίζεις, δηλ. να ξετινάζεις την μεμβράνη που σκεπάζει πράξεις, συμβάντα και αντικείμενα και ν’ ανακαλύπτεις την αλλόκοτη- βασανιστική ποιητική συνοχή, την ακτινογραφία της ραχοκοκαλιάς του ατέρμονος κουλουριασμένου φιδιού μέσα στο αυγό του.
Η παραγωγή σου είναι άπλετη και διαφοροποιημένη με συχνές και ξαφνικές αλλαγές. Πως συμβαίνει αυτό;
Θέλω να σου εξομολογηθώ κάτι. Μόλις πρόπερσι συνειδητοποίησα ότι δεν έφτιαχνα όπως νόμιζα γλυπτά, αλλά πως οργάνωνα ασυνείδητα μία απόβαση στον κόσμο. Ίσως αυτό ξεκίνησε με την ιδέα του Άβακα, την εικόνα ενός πιθανού σύμπαντος, έπειτα με τον χάρτη του κόσμου, το ‘’Mappemonde’’ και πιο φανερά μετά με τα ‘’Ποταμοφόδια’’. Ίσως να σχεδιάζω ασυνείδητα μία ανακατάληψη του κόσμου που έχασα ως παιδί στον πόλεμο του Σουέζ, όπου οι Γάλλοι και οι Εγγλέζοι, έριξαν από τα αεροπλάνα τους, εκατοντάδες αγάλματα-ομοιώματα αλεξιπτωτιστών για αντιπερισπασμό των αιγυπτιακών στρατευμάτων. Επομένως διακρίνω σε αυτή την πληθώρα παραγωγής που αναφέρεις στοιχεία μιας απόβασης, με εξορκιστικό χαρακτήρα και πάρα πολλά οχήματα…
Σαν το Φορτηγό που ανήκει στη Συλλογή Δάκη Ιωάννου, έργο που με ξένισε…
Σου φάνηκε ίσως παράξενο που είχα σταματήσει τότε να φτιάχνω φιγούρες;
Δεν μπορούσα να το αποκωδικοποιήσω, να το εντάξω- εννοιολογικά σε αυτό που μου ήταν γνώριμο-οικείο.
Ωστόσο αυτή η έκθεση παραμένει σημαδιακή για ‘μενα, γιατί με αυτά τα έργα της έκθεσης, πέτυχα να ενηλικιωθώ ως καλλιτέχνης, να ορίσω το maitrise, της κίνησής μου στον γλυπτικό χώρο και την μάζα και να πετύχω ένα πολύ σωστό μετασχηματισμό της ύλης χρησιμοποιώντας φωτογραφικές μεμβράνες και φως.

Διδασκαλία. Η Διδασκαλία σου αναχαιτίζει την ένταση που είναι προϋπόθεση για την καλλιτεχνική παραγωγή ή το αντίθετο; Θέλω να μου μιλήσεις για τη Σχολή και τον τρόπο που διδάσκεις. Είναι γνωστό ότι στο δικό σου εργαστήρι από το 1989, ο κόσμος συνωστιζόταν και συνωστίζεται να έρθει. Τόσο για εμένα, όσο και για πάρα πολλά παιδιά, ήσουν πρόσωπο σχεδόν μυθικό…που μας προκαλούσε δέος και θαυμασμό.
Διδάσκω την κάτοψη του σπιτιού της μούσας…που είναι ναρκοθετημένο! Ο στόχος του μαθήματός μου είναι να αποσαφηνίσω την μονάδα της τέχνης, το φανταστικό ΔΙΑΠΡΟΣΩΠΟ που δεν το έχει δει κανείς, είναι σαν το ζώο Γιέτι των Ιμαλαίων. Πρεσβεύω ότι η λειτουργία της τέχνης, δεν είναι καθόλου ανύπαρκτη όπως έχω ακούσει να λένε, ούτε επικίνδυνη, αλλά ότι είναι στόχος της, μέσω της μελέτης, της αναπαράστασης επικοινωνίας, να δημιουργήσει μία σχέση ποιητικής συνοχής ανάμεσα σε τουλάχιστον δύο αποδέκτες του αισθητικού αντικειμένου εκπορευόμενου από τον καλλιτέχνη. Προσπαθώ να προωθήσω το επίκεντρο της προσοχής των διδασκομένων, με πονηρούς τρόπους, προς ένα τριαδικό μοντέλο της συναλλαγής, δηλαδή να κάνω τον καλλιτέχνη ως θεατή να αναζητήσει την σύμμετρη παρουσία ενός δεύτερου πιθανού θεατή του αισθητικού αντικειμένου, γιατί πιστεύω ότι η ουσία της τέχνης είναι η διαπρόσωπη (όχι διαπροσωπική) έκσταση της συνείδησης, όχι ο μονόδρομος άξονας καλλιτέχνη-θεατή. Στη συνείδηση του καλλιτέχνη πρέπει να λειτουργεί η σκέψη όχι του πως θα δεχτεί ο ένας θεατής το έργο, ούτε το πλήθος, αλλά σαν ένα ξεχωριστό αν-αποδέκτη, με την δική του ζωή, το διαπρόσωπο, δηλαδή, η αναπαράσταση της επικοινωνίας του καλλιτέχνη όπως αυτή σχηματίζεται στο μυαλό δύο ανθρώπων που επικοινωνούν μεταξύ τους και βέβαια με τον ίδιο τον καλλιτέχνη. Προσπαθώ να καλλιεργήσω την κεραυνοβόλα απορύθμιση καλλιτεχνικών στερεοτύπων με τον τρόπο που διδάσκουν τα ανέκδοτα του σουφισμού και τα βουδιστικά κοάν. Επιστρατεύω το βαθύτερο ταλέντο μου, που είναι αυτό του κωμικού ηθοποιού. Όπως στην Comedia dell Arte, γίνομαι κομιστής ερωτικών μηνυμάτων που ρίχνω στις τσέπες, μία της μούσας και μία του μαθητευόμενου μέχρι να μαγνητιστεί ο δεύτερος και σαν σίγουρος υπνοβάτης, να φτάσει σώος κοντά στα άδυτα του σπιτιού της. Από κει και πέρα ας βάλλει το χέρι του κι ο Θεός… Ως δάσκαλος, θέλω να δώσω στον φοιτητή ή την φοιτήτρια, ένα corpus, φαινομενικά ασύνδετων νύξεων στις: πρόσωπο με πρόσωπο συνομιλίες μας, που δεν ξέρει ότι είναι φτιαγμένες για να ειπωθούν απολύτως και μόνον σε αυτόν ή αυτήν και οι νύξεις αυτές, που είναι όπως είπαμε ραμμένες στο χέρι για το σώμα του πνεύματός του, μαζί με τις ασκήσεις που θα συναντήσει, θα μπορούν να του χρησιμεύσουν σαν ασπίδα ή στην καλύτερη περίπτωση σαν πυξίδα στην ζωή του ολάκερη.
Έχεις εκπροσωπήσει την Ελλάδα σε διεθνής συμμετοχές, έχεις συμμετάσχει σε μία πλειάδα μεγάλων και σημαντικών ομαδικών εκθέσεων, παράλληλα έχεις παρουσιάσει τη δουλειά σου σε μεγάλες ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ποιες ήταν οι πιο σημαντικές για σενα και για ποιους λόγους;
Σημαντικές θεωρεί ένας καλλιτέχνης εκθέσεις όπου: Α. έδειξε ένα έργο που αγαπάει. Β. Που συνεξέθεσε με μία ομάδα καλλιτεχνών και η γειτνίαση με τα έργα τους τον δίδαξε σημαντικά πράγματα γύρω από τη δουλειά του. Γ. σημαντικές είναι οι εκθέσεις που μέσα από τις αρμονίες και τις αντιθέσεις έργων διαφόρων καλλιτεχνών εκπηγάζει μία γενική και θαυμάσια ακτινοβολία. Δ. Τι ωραίο πράγμα που είναι όλα αυτά να συμπίπτουν σε μία έκθεση! Αυτή είναι η πιο σπάνια κατηγορία! Στην πρώτη, βάζω την έκθεση του “Άβακα” στην Γκαλερί Ζουμπουλάκη (1983) τα “Parafratellinalia” στο Λιμάνι της Θεσσαλονίκης (1996), το “Φορτηγό” στην Bernier- Eliades (2001) και το “Elbo” στην Lehmann-Maupin στη Ν. Υόρκη (1998). Σε αυτές που είναι σημαντικές για τους συντρόφους της έκθεσης: την Biennale των Νέων Καλλιτεχνών στο Παρίσι (1982), που εξέθεσα δίπλα στους Νέους Εγγλέζους Γλύπτες, την Biennale της Βενετίας στο Aperto (1988) και οπωσδήποτε το “Post Human” στην Αθήνα στο Σπίτι της Κύπρου (1982). Στις ακτινοβόλες συνθετικά, στην Biennale του Sao Paolo (1987) στην “Inconcenable” στη Γαλλία (1990), στο “Everything that’s interesting is New” στην Α. Σ. Κ. Τ. με έργα της Συλλογής Δάκη Ιωάννου (1996) και στην “Μάγοι και Μαγεία” (2001). Στην τελευταία κατηγορία ανήκει το “Metropolis”, Martin Gropius Bau, Βερολίνο (1991), η Biennale της Βενετίας (1988), το “Tramway” της Γλασκώβης (1991), το “Outlook”, Αθήνα (2003), το “Monument to Now”, στο Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ, Αθήνα (2004) και το “Super Load” (2010). Τώρα ως προς την μαγική πλευρά των εκθέσεων-υπάρχει και αυτή και καταλαβαίνω ότι σου αρέσει- όπου η χημεία του ίδιου του χώρου, του κτιρίου, της πόλης, ακόμη και του κλίματος της συγκεκριμένης μέρας, δρουν για να σε εκτινάξουν ψυχοσυναισθηματικά σε μία ιδανική υπερδιέγερση, ξεχωρίζω τις “Ζαριές” του Tramway, 700 ζάρια ριγμένα σ΄ ένα υπέροχο μακρόστενο παλιό κτίριο στην καρδιά της Γλασκώβης.

*Η συνέντευξη του σημαντικού Έλληνα γλύπτη Γιώργου Λάππα, δημοσιεύεται στο περιοδικό μας με αφορμή τον πρόωρο θάνατό του στις 24/1/16 και για λόγους καθαρά εννοιών αποδίδεται σωστότερα στην Ελληνική Γλώσσα, ταυτόχρονα όπως υπάρχει και ένα αφιέρωμα στην στήλη Traces στην Αγγλική Γλώσσα για να είμαστε συνεπείς με την γραμμή του περιοδικού και το διεθνές μας κοινό.

Πρώτη Δημοσίευση: www.dreamideamachine.com
© Συνέντευξης – Έφη Μιχάλαρου

First Publication: www.dreamideamachine.com
© Interview – Efi Michalarou